“Moka pot” hay còn gọi là bình Moka, ấm Moka, cũng có lúc người ta gọi là Moka Bialetti. Vì Moka pot đã được thương mại lần đầu tiên bởi thương hiệu này. Từ khi ra đời, moka được xem là “máy pha cà phê cỡ nhỏ” (small coffee machine), với nguyên lý sử dụng áp suất thẩm thấu như bình Siphon nhưng được làm bằng kim loại với thiết kế đơn giản và tiện dụng hơn nhiều. Các bạn có thể xem qua đoạn motion graphic thú vị về cách sử dụng Moka pot sau đây:
Mặc dù giống bình nhưng cần đun trên bếp nên gọi là ấm nghe hợp lý với tính năng của Moka pot hơn, mà hơn hết là moka pot không có đặc điểm gì giống “cái nồi” là mấy
Moka pot, “Máy pha cà phê” tại gia
Ấm moka được mệnh danh là “máy pha cà phê cỡ nhỏ” (small coffee machine), với nguyên lý sử dụng áp suất thẩm thấu như bình Siphon nhưng được làm bằng kim loại với thiết kế đơn giản và tiện dụng hơn nhiều. đây sự lựa chọn của nhiều người yêu cà phê vì nó rẻ tiền, dễ sử dụng, và rất đáng tin cậy. Bạn có thể sử dụng thiết bị này mãi mãi, hàng đời người cũng được nếu bảo quản đúng cách. Vì cơ bản nó không có gì để hỏng cả. Nhưng hơn hết là khả năng phát huy hương vị mà Moka pot mang lại sẽ thuyết phục được những tín đồ cà phê khó tính nhất.
Với nguyên lý hoạt động dựa trên áp suất thẩm thấu, moka pot có khả năng thăng hoa hương vị của phê rất tốt. Mặc dù hơi thua kém khi đặt cạnh một cốc Espresso, vì thực tế đây vẫn là một dụng cụ tại gia, dành cho nhà bếp với thiết kế đơn giản, xem thêm nguyên lý hoạt động của moka pot để hiểu rõ hơn.
Ấm moka đầu tiên – Moka Express từ Bialetti
Ấm moka được cấp bằng sáng chế lần đầu tiên ở Ý bởi nhà phát minh Luigi De Ponti, và Alfonso Bialetti (1888-1970) là một kỹ sư đã có được phát minh này vào năm 1933. Bialetti cũng là người sáng lập ra công ty Bialetti Industrie SpA, công ty đồ bếp gia đình của Ý. Thiết kế đầu tiên tên là “Moka” và đây là cái tên làm nên một cuộc cách mạng thiết kế như một biểu tượng của ngành cà phê. Thiết kế cổ điển của chiếc bình cà phê với thân kim loại tấm mặt cân đối đã duy trì trong hơn 80 năm, điều này hoàn toàn không bình thường trong một thế giới với những sản phẩm thay đổi liên tục.
Kể từ khi ra đời, Moka Express của Bialetti (gọi tắt là Moka) đã trở thành chiếc nồi cà phê nổi tiếng nhất thế giới và đã được trích dẫn trong Sách kỷ lục Guinness cũng như nhiều ấn phẩm thiết kế khác nhau. Mặc dù nhiều biến thể của Moka đã được phát triển, bao gồm cả Mukka Express (cũng là một sản phẩm của Bialetti cho phép thêm sữa vào để thưởng thức cappuccino). Nhưng Moka Express với logo người đàn ông chỉ tay lên trời vẫn luôn là một biểu tượng kinh điển của ngành cà phê, ngày nay bản thiết kế cho Moka Express được trưng bày tại Bảo tàng Thiết kế Luân Đôn.
Ứng dụng vật liệu nhôm
Từ trước khi có ấm moka thì chưa có vật dụng nào trong nhà bếp làm từ nhôm. Ngay sau khi ra đời nhôm đã trở thành vật liệu phổ biến hơn trong nhà bếp, vào giữa những năm 1930 được coi là thời đại vàng trong sản xuất các sản phẩm nhôm cho nhà bếp. Sự kết hợp của cà phê và nhôm có thể đã không thể tránh khỏi, tuy vậy trước Moka Bialetti chưa từng có thiết bị pha cà phê bằng nhôm nào. Chính việc sử dụng kim loại mới lạ này đã làm cho ấm moka trở nên đặc biệt hơn.
Tác động xã hội
Máy pha cà phê Espresso ra đời trước Moka Express nhưng rất cồng kềnh, đắt tiền và phức tạp về mặt kỹ thuật. Rất ít người có một máy Espresso tại nhà, vì vậy uống cà phê phần lớn là ở nơi công cộng. Và khi ấm Moka Express ra đời, với thiết kế tương đối nhỏ, rẻ tiền hơn và dễ sử dụng, đã giúp cho nhiều người có thể thưởng thức cafe Espresso tại nhà.
Từ dụng cụ pha chế trở thành biểu tượng
Sau này đã có nhiều hãng sản xuất khác nhau tận dụng danh tiếng từ ấm Moka Expres của Bialetti, tạo ra nhiều biến thể hơn nữa, với những cải tiến khác nhau… Đơn cử trong số này có Hãng Bellman với ấm moka bằng thép không rỉ (CX-25 Series) hoạt động ở áp suất cao hơn và có khả năng tạo ra cà phê có lớp crema dày hơn.
Sau thế chiến thứ hai, ấm moka từ Italia đã có mặt khắp Nam Âu và trở thành chuẩn mực trong việc thưởng thức cà phê. Sự nổi tiếng của nó càng khiến các nhà sản xuất châu Âu tạo ra nhiều bản sao, hoặc thiết kế mới với cảm hứng từ thiết kế gốc của Italia. Bản thân Bialetti cũng đã tạo ra nhiều thế hệ Moka với thiết kế và chức năng khác nhau. Song, những gì mà Moka pot của Bialetti đả tạo ra trong giai đoạn đầu đả là một biểu tượng đậm chất Ý trong quá trình “cách mạng hóa” việc pha chế cà phê ngay tại nhà cho đến hôm nay.
Dừng lại tại đây, các bạn đã hiểu về hành trình từ một dụng cụ pha chế đến biểu tượng của ngành cà phê – Ấm moka. Dù không thể so sánh chất lượng cafe với một tách Espresso pha máy thực thụ song trải nghiệm pha chế bằng Moka pot cũng chưa bao giờ thiếu cuốn hút, mà luôn sục sôi trong giới sành cafe nhiều thập kỷ từ trước đến nay và cả về sau ./.
Nguồn tham khảo:
- How to Make Coffee – The Science Behind the Beans – LANI KINGSTON. Published in 2015 by Abrams Image
- https://coffee-brewing-methods.com
