Khi ngành công nghiệp mà SCA góp phần định hình đã phát triển thành một thị trường toàn cầu trị giá hàng tỷ đô la, tổ chức này cũng thay đổi theo – mở rộng phạm vi hoạt động, đa dạng hóa thành viên, và chuyển hướng sang những mục tiêu rộng hơn, mang tính thương mại nhiều hơn. Kết quả là một cỗ máy tổ chức sự kiện vận hành trơn tru, với mạng lưới triển lãm thương mại trải dài từ Portland đến Seoul.
Trên trang web chính thức, SCA tự định nghĩa là “Hiệp hội thương mại cà phê lớn nhất thế giới, dành riêng cho sứ mệnh nâng cao chất lượng cà phê bằng cách xây dựng cộng đồng toàn cầu và thúc đẩy các hoạt động giúp cà phê đặc sản trở thành một ngành phát triển, công bằng và bền vững trên toàn chuỗi giá trị. Thông qua hợp tác và cách tiếp cận tiến bộ, SCA hỗ trợ ngành bằng nghiên cứu, tiêu chuẩn, giáo dục và các sự kiện. Hoạt động trên toàn thế giới, SCA nâng cao các chuẩn mực toàn cầu, mang lại giá trị và sự kết nối cho cộng đồng cà phê đang ngày càng phát triển.”
“Với ý nghĩa đó, có thể thấy rằng mục đích lớn nhất của họ chính là tổ chức những sự kiện quy mô lớn, điều này được phản ánh rõ qua các báo cáo về chi phí và doanh thu,” Christopher Feran, cố vấn tại Hinterland Coffee Strategies, nhận định. “Nếu nhìn lại lịch sử SCA, trọng tâm vào các hội chợ thương mại và việc mở rộng tổ chức vốn đã là mục đích thành lập ban đầu – cũng là lý do nó trở thành Hiệp hội Cà phê Đặc sản Mỹ (SCAA) thay vì chỉ là Hội đồng Tư vấn Cà phê Đặc sản Quốc gia.”
Christopher dẫn lại một ấn phẩm do Hiệp hội Cà phê Đặc sản Mỹ (SCAA) xuất bản vào tháng 11 năm 1997, trích từ Coffee Publications. Bài viết này ghi lại hồi ức của Dan Schoenholt – một trong những người sáng lập SCAA – về quá trình hình thành hiệp hội, và cách mà tổ chức này suýt mang tên Hội đồng Tư vấn Cà phê Đặc sản Quốc gia.
Bài báo khép lại bằng những dòng:
… Chúng ta phải giữ trọn tâm huyết và nỗ lực tập trung cho lợi ích cốt lõi – những người nhỏ bé trong ngành. Bởi chúng ta được thành lập, và tiếp tục tồn tại, như tiếng nói đại diện cho những ‘người nhỏ bé’ trong thế giới cà phê. Ban lãnh đạo sẽ lắng nghe nhu cầu này, vì họ là những con người tận tâm, tự nguyện dành thời gian và chuyên môn để hỗ trợ chúng ta. Họ hiểu rằng chúng ta cần tiếp tục giữ ánh đèn chiếu vào sự lãng mạn và phép màu của cà phê đặc sản. Và bởi họ đến từ chính hàng ngũ của chúng ta, họ biết rằng chúng ta phải tôn vinh giá trị độc đáo mà mỗi công ty cà phê đặc sản mang đến cho toàn ngành. Khi làm như vậy, chúng ta khôi phục tâm hồn và làm mới phẩm chất của mình qua từng năm tháng.”
SCA ngày nay đang mở rộng hoạt động trên phạm vi toàn cầu và đại diện cho một phổ rộng các bên liên quan, trong bối cảnh ngành cà phê đặc sản cũng đang tăng trưởng và dần tập trung hóa. Trong hoàn cảnh đó, một câu hỏi đặt ra: Liệu tổ chức này có còn thực sự bảo vệ giá trị “specialty coffee” đúng như tên gọi, và giữ lời hứa ban đầu với “những người nhỏ bé” – hay chỉ đơn thuần thúc đẩy khái niệm cà phê ngon và sự mở rộng thị trường?
Dấu hiệu của sự dịch chuyển chiến lược đã dần lộ rõ. Tháng năm vừa qua, Viện Chất lượng Cà phê (CQI) – vốn gắn bó lâu dài với các mục tiêu của SCA trong việc tinh chỉnh chất lượng và tưởng thưởng cho nhà sản xuất – đã công bố thay đổi các quy chuẩn đánh giá truyền thống. Ngay cả phiếu thử nếm của SCA – vốn gắn liền với hệ thống chấm điểm nghiêm ngặt thang 100 điểm – cũng đã được điều chỉnh, nhấn mạnh đến việc trân trọng hương vị và bối cảnh rộng hơn, thay vì bám chặt vào những tiêu chí cứng nhắc.
Công cụ Đánh giá Giá trị Cà phê (CVA) của SCA, được quảng bá là “công cụ mà ngành cà phê sử dụng để khám phá giá trị của hạt cà phê”, nay trở thành chuẩn mực đánh giá mới mà toàn ngành được kỳ vọng áp dụng. Một số đón nhận đầy hào hứng, số khác vẫn lưỡng lự, và cũng không ít người tỏ ra phản đối. Trong hệ thống này, về lý thuyết, gần như bất kỳ loại cà phê nào cũng có thể được coi là “ngon”.
Những người ủng hộ cho rằng đây là bước tiến tất yếu. Hệ thống mới được thiết kế để thừa nhận sự phức tạp và tính đặc thù văn hóa của cà phê vượt ra ngoài phòng thử nếm truyền thống – một sự điều chỉnh được cho là muộn màng trước những chuẩn mực vốn chịu ảnh hưởng mạnh từ phương Tây. Tuy nhiên, với nhiều người khác, đây lại là sự thụt lùi khỏi những nguyên tắc từng định nghĩa nên cà phê đặc sản: sự chính xác, tính độc bản và thước đo chất lượng khách quan.
“Hệ thống của SCA được thiết kế mang tính tự nguyện,” một chuyên gia từng tham gia phong trào cà phê đặc sản trước đây chia sẻ (ẩn danh). “Không có cơ chế bắt buộc thực thi hay lộ trình áp dụng thống nhất nào được thiết lập. Tiêu chuẩn chỉ được áp dụng khi các thành viên tự nguyện lựa chọn.”
Điều đó dẫn đến một câu hỏi: Liệu đây có thực sự là những chuẩn mực toàn cầu, hay chỉ là giá trị chung của riêng cộng đồng thành viên SCA? Nó tạo ra một bức tranh phân mảnh, nơi khái niệm “specialty” có thể thay đổi tùy thuộc vào việc bạn đứng trong hay ngoài quỹ đạo SCA. Việc mở rộng toàn cầu có thể giúp nhiều nhà sản xuất và thị trường mới gia nhập vào “thế giới specialty”, nhưng nếu thiếu những tiêu chuẩn được thực thi rõ ràng, tổ chức này có nguy cơ biến nhãn specialty thành một danh xưng không còn ranh giới kiểm soát.
Thách thức đặt ra không nhỏ. Dù mức tiêu thụ cà phê toàn cầu được dự báo sẽ tăng trưởng ở mức khiêm tốn – bất chấp sự bão hòa tại các thị trường trưởng thành như châu Âu và Bắc Mỹ – những nền kinh tế mới nổi như Ấn Độ và Trung Quốc đang trở thành khu vực tăng trưởng trọng yếu, trong khi Trung Đông nổi lên với tiềm năng lớn, đặc biệt là Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất ngày càng định hình vai trò trung tâm cà phê. SCA dường như đã nhanh chóng nắm bắt xu hướng này, mở rộng sự hiện diện thông qua các hội chợ và quan hệ đối tác mới. Nhưng trong khi tổ chức có thể đạt được quy mô, điều họ có thể đánh đổi chính là bản sắc.
Việc SCA giới thiệu hệ thống Coffee Value Assessment (CVA) đã được truyền thông ngành cà phê khai thác kỹ lưỡng, kéo theo nhiều tranh luận sôi nổi.
Trên lý thuyết, đây được xem như bước hiện đại hóa bảng điệp cupping phản ánh cái nhìn rộng hơn về chất lượng cà phê. Nhưng thời điểm và cách thức triển khai lại khiến nhiều người đặt câu hỏi: liệu thay đổi này thực sự nhằm cải tiến kỹ thuật, hay chỉ để “nới rộng chiếc lều”? Nói cách khác, thay vì tinh chỉnh công cụ đánh giá, mục tiêu có thể là để nhiều loại cà phê hơn được xếp vào diện “specialty” – một động thái bao quát, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ xóa nhòa ranh giới từng định nghĩa nên phân khúc này.
Các ý kiến phản biện cho rằng khung đánh giá mới đã làm mờ đi ranh giới giữa “specialty” và phần còn lại. Việc mở rộng tiêu chí, tách rời giá trị khỏi hệ thống điểm số nghiêm ngặt, khiến CVA dường như đang tái định nghĩa chất lượng bằng những chuẩn mực rộng hơn, ít đo lường được hơn. Kết quả là một mô hình có xu hướng ôm trọn mọi loại cà phê – từ hàng hóa đến đặc sản.
Từ đó xuất hiện một câu hỏi căn bản: SCA có đang âm thầm chuyển mình từ “người bảo vệ specialty” thành “tổ chức ủng hộ cà phê nói chung”? Và nếu vậy, “specialty” trong định nghĩa mới rộng mở này còn có nghĩa gì? Với một số người, đó là sự thích nghi cần thiết. Nhưng với những người khác, đây lại là dấu hiệu từ bỏ sự chính xác và mục đích ban đầu từng làm nên phong trào.
Với CVA, quyền định đoạt giá trị vẫn nằm trong tay người mua – một khung tưởng như công nhận giá trị, nhưng thực chất có thể duy trì cán cân quyền lực bất công, mời gọi tham gia mà không đảm bảo công bằng.
Nhìn ở góc độ tích cực, SCA có thể được xem như một chiếc cầu nối – giữa thị trường cũ và mới, giữa truyền thống và đổi mới. Nhưng những cây cầu này không phải không có cái giá của nó. Với một số người, sự cởi mở của SCA trước mọi đối tượng tham gia đang làm loãng thương hiệu. Bảng tiêu chí đánh giá mới, vốn được nhiều người coi là một bước dân chủ hóa, cũng khơi dậy lo ngại về việc xói mòn chuẩn mực. Khi thiếu đi những thước đo rõ ràng, liệu nhà sản xuất còn có thể đòi hỏi mức giá cao cho chất lượng? Liệu có thể vừa tôn vinh mọi loại cà phê, vừa duy trì tín hiệu về sự xuất sắc?
Sự mở rộng quy mô và phạm vi của SCA đã làm dấy lên lo ngại rằng tổ chức này quan tâm đến việc hiện diện ở khắp nơi nhiều hơn là nuôi dưỡng một cộng đồng specialty thực sự, đánh đổi sự gắn kết để lấy quy mô.
Dẫu vậy, không thể phủ nhận thành tựu mà SCA đạt được. Tổ chức này đã chuẩn hóa và phát triển các cuộc thi barista, xây dựng cỗ máy vận hành các triển lãm thương mại toàn cầu, và liên tục kết nối đa dạng các chuyên gia cà phê trên khắp ngành. Tại những thị trường nơi văn hóa cà phê vẫn còn non trẻ, các sự kiện của SCA đã góp phần đáng kể vào việc khơi dậy sự quan tâm và thúc đẩy tính chuyên nghiệp.
Khái niệm specialty coffee vốn dĩ đã mơ hồ: vừa là thước đo chất lượng, vừa là công cụ tiếp thị, và ngày càng trở thành một lối sống toàn cầu. Khi định nghĩa này dần nhòe đi, vai trò của SCA cũng trở nên khó xác định. Liệu tổ chức này vẫn là người gìn giữ chuẩn mực cao, hay đã trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng cho toàn ngành? Và quan trọng hơn: liệu có thể vừa là cả hai?
Những bước đi gần đây cho thấy SCA đang nghiêng về vế thứ hai. Việc điều chỉnh các bộ tiêu chuẩn, mở rộng quy mô sự kiện và tái thiết kế biểu mẫu chấm điểm đều phản ánh một định hướng: chấp nhận nhiều dạng cà phê hơn, tin rằng tương lai không nằm ở sự độc quyền, mà ở tính đa dạng – cả về hương vị lẫn thị trường.
Điều này không có nghĩa SCA từ bỏ cội rễ. Tổ chức vẫn đầu tư vào nghiên cứu, giáo dục và duy trì trọng tâm ở các triển lãm, hội thảo ngành. Tuy nhiên, SCA cũng thừa nhận rằng sẽ không phải ai cũng còn gắn bó. Với chi phí thành viên ngày càng tăng và cảm giác tiếng nói bị suy giảm, một số doanh nghiệp nhỏ – những thành viên lâu năm – có thể sẽ lựa chọn rời đi.
SCA ngày nay không còn vận hành nhờ công sức tình nguyện viên như trước, mà dựa vào triển lãm thương mại toàn cầu và các đối tác doanh nghiệp. Tầm ảnh hưởng của tổ chức trải khắp mọi châu lục, và chương trình nghị sự của họ ngày càng phản ánh thực tế của quy mô, chứ không phải cảm tính.
Thật khó để vừa duy trì tính ngách vừa mở rộng ra thị trường đại chúng. Để phục vụ một ngành toàn cầu, SCA có lẽ phải gác lại những bản năng “thuần khiết” nhất. Thách thức đặt ra là làm sao không trở nên đại trà: nếu tất cả đều là “specialty”, thì sẽ chẳng còn gì là “specialty” nữa.
Christopher bổ sung: “Theo một nghĩa nào đó, ngành đang quay về với cội rễ – kể cả trong việc áp dụng CVA. Như Dan Schoenholt từng viết trên ấn phẩm của SCAA, Hội đồng Cố vấn Cà phê Đặc sản Quốc gia đã quyết định không đưa ra định nghĩa hay danh xưng cụ thể nào, bởi ‘sẽ thú vị hơn khi giữ lại phần lãng mạn trong thương mại, thay vì xây dựng chuẩn mực mà làm mất đi những phẩm chất độc đáo vốn là sức hút của specialty coffee.’ Và theo cách đó, chúng ta đã quay lại điểm khởi đầu.”
SCA quảng bá specialty coffee cho chính mình và cho các hội viên thông qua chi phí và sự kiện – và nếu đó là mục đích duy nhất thực sự của nó, thì cũng chẳng cần là gì khác. Nếu muốn công nhận sự xuất sắc, đổi mới, hay mở ra con đường hướng tới thương mại công bằng thực sự, điều đó phải được thực hiện bên ngoài tổ chức này – vốn dĩ xưa nay đã là như vậy.
Văn hoá quanh những sự kiện như World of Coffee ngày càng bớt tính độc quyền, có thể phản ánh chính xác hướng đi mà ngành cà phê đang bước tới. Và dẫu vai trò SCA còn nhiều tranh luận, một điều dường như chắc chắn: thúc đẩy tiêu thụ cà phê nói chung vẫn là mục tiêu mà toàn bộ ngành có thể cùng đồng thuận. Một chiếc “lều lớn hơn” không chỉ là chiến lược, mà còn có thể là yếu tố then chốt giúp cà phê duy trì sức sống cả về mặt văn hoá lẫn thương mại trong những năm tới.
Bài viết được biên tập với sự trân trọng dành cho bài báo “Is the SCA still about specialty coffee?” của tác giả Sarah Charles, đăng trên Coffee Intelligence ngày 23/07/2025. Một số luận điểm trong bài viết cũng là điều mà chúng tôi đồng tình và muốn tiếp nối, như một phần của cuộc trò chuyện rộng mở hơn về tương lai của “specialty coffee”.
Chào mừng bạn đến với Prime Insight – không gian của những nội dung chuyên sâu, nơi mỗi bài viết được đầu tư kỹ lưỡng về nội dung và hình ảnh, cùng giao diện tối giản mang đến trải nghiệm đọc tinh tế và tập trung
Khi Specialty Coffee được định nghĩa lại
Specialty Coffee không chỉ dừng lại ở điểm số hay tiêu chuẩn kỹ thuật. Bản chất của nó nằm ở tập hợp những thuộc tính – từ hương vị, nguồn gốc đến cách canh tác, chế biến – tất cả cùng tạo nên giá trị khác biệt. Định nghĩa mới từ SCA mở ra góc nhìn đa chiều, nhấn mạnh rằng mỗi thuộc tính đều có thể góp phần làm cho cà phê trở nên “đặc sản” theo cách riêng.
Điều căn bản bị bỏ quên trong các quán specialty coffee
Trong thị trường cà phê đặc sản (specialty coffee) ngày càng cạnh tranh, việc tạo ra trải nghiệm khách hàng xuất sắc không chỉ là yếu tố bổ trợ – mà là điều cốt lõi giúp các quán phát triển bền vững. Bài viết phân tích vai trò của dịch vụ khách hàng, lòng trung thành và những tương tác đơn giản trong việc xây dựng dấu ấn thương hiệu, bất kể bạn theo đuổi phong cách quán ra sao.
Khi Cà phê Đặc sản còn giản dị và cô đọng!
Mặc dù khái niệm “cà phê đặc sản” đã trải qua một quá trình phát triển dài, và thậm chí còn có hẳn một hiệp hội mang tên Specialty Coffee, nhưng đến hôm nay, việc
Vị ngọt của cà phê: Nếu còn tranh luận – hãy xem bài này!
Ngày nay, vị ngọt (sweetness) được xem là một trong những thuộc tính quan trọng hàng đầu của cà phê specialty. Trong một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2021 bởi Hiệp hội Cà
Độ cao & mật độ hạt: Chúng ta thực sự đang nói về điều gì?
Độ cao từ lâu đã được xem là dấu hiệu của chất lượng – thường gắn với hạt cà phê đặc, giàu hương vị và độ chua tinh tế. Tuy nhiên, khi hiểu biết và công nghệ rang ngày càng tiến bộ, có thể thấy rằng độ cao không phải là chỉ số đơn lẻ đủ sức định đoạt chất lượng. Cùng tìm hiểu mối liên hệ giữa vùng trồng, mật độ hạt và hương vị trong quá trình rang xay.
Vòng tròn Hương vị Robusta (Coffea canephora)
Sau nhiều thập kỷ bị gắn với những định kiến về “hương vị gắt, chát và kém tinh tế”, cà phê Robusta (Coffea canephora) cuối cùng đã có một công cụ cảm quan riêng: Vòng
