Hệ thống phân loại cà phê từ Kenya mang tính đại diện cao cho các quốc gia sản xuất cà phê khu vực Đông Phi. Trong đó các hạt cà phê được phân tách (sắp xếp) và được đánh giá theo kích thước hạt cũng như một số tính chất khác như hình dạng, màu sắc và khối lượng… Giả định chung là hạt cà phê lớn thì có chất lượng càng cao, và giá càng đắt. Sau đây là thang phân loại giản dần được sử dụng phổ biến bởi ủy ban đấu giá cà phê Kenya.
Sau đây là các tiêu chuẩn phân loại theo kích thước của cà phê Kenya của Sở giao dịch cà phê Nairobi tại Kenya:
- Kenya E (Elephant Bean)
- Kenya PB (Peaberry)
- Kenya AA (Trên sàng 17/18)
- Kenya AB
- Kenya C
- Kenya TT
- Kenya T
- Kenya MH / ML
Thang đo này áp dụng cho cà phê xanh (trước khi được rang). Bất kỳ cây cà phê riêng lẻ nào cũng có thể sản xuất tất cả các loại cà phê, từ E đến C. Điều này được thực hiện để đảm bảo quá trình rang diễn ra nhất quán, vì các hạt có kích thước tương tự sẽ được rang đồng đều hơn – trong khi các loại hạt có kích thước khác nhau sẽ rang không đều.
Hệ thống phân loại cà phê Kenya
Kenya sử dụng một hệ thống phân loại cho tất cả cà phê xuất khẩu của mình, bất kể lô đó có truy xuất được nguồn gốc hay không. Cũng như ở nhiều quốc gia khác, hệ thống phân loại sử dụng sự kết hợp giữa kích thước và chất lượng hạt. Các định nghĩa xác định rõ ràng về kích thước và ở một mức độ nào đó, chúng cũng cho rằng chất lượng có liên quan đến kích thước của hạt cà phê – và điều này thường đúng, các lô AA thường là cà phê cao cấp nhất.
Hệ thống phân loại cà phê Kenya không chịu trách nhiệm cho chất lượng của cà phê – thay vào đó, điều này được thực hiện bởi hệ thống phâ loại theo lớp (Class system). Theo hệ thống lớp do Tổng cục cà phê Kenya bạn hành (Nairobi Coffee Exchange), những hạt cà phê tệ nhất được phân loại là một (1) và tốt nhất là mười (10). Một hạt cà phê có thể được đánh giá là AA theo kích thước của nó, có thê chỉ nhận được 4 đến 5 điểm trên thang đo chất lượng – đồng nghĩa rằng, nó không phải là hạt cà phê chất lượng cao nhất.
Hạt cà phê voi Elephant Grade – Kenya E
Hạt cà phê Kenya E, còn được gọi là hạt cà phê hạt cà phê Voi (Elephant grade) là các hạt cà phê Kenya trên sàng 20 (1/64inch), tương đương với đường kính lớn hơn 8mm. Thông thường, cà phê loại E được lấy từ những quả cà phê có hai hạt nhân dính liền (một khiếm khuyết về di truyền) – Hay nói cách khác, đây là những quả cà phê chỉ có duy nhất một hạt. Ở Việt Nam những hạt này còn được gọi là Culi, trong tự nhiên loại này khá hiếm và chiếm tỷ lệ trong khoảng 5-10% số hạt bình thường.
Trong trường hợp quả cà phê đột biến có một nhân, nhưng hạt nhân không to “quá khổ” so với bình thường, nó được gọi là Kenya PB (Peaberry). Hay nói cách khác nếu hạt cà phê Kenya PB to như voi thì gọi Kenya E.
Cà phê Kenya AA
Nếu như một hạt cà phê không thuộc nhóm đặc biệt như Kenya E, nó sẽ được phân loại theo kích thước sàn. Trong đó các hạt cà phê nằm trên lưới sàn to nhất 17/18 (tương đường với đường kính 7.2 mm) và không có khiếm khuyết được xếp loại AA. Kenya AA thông thường được trồng ở độ cao hơn 2.000 mét trên mực nước biển, vì vậy ngẫu nhiên nó cũng cứng chắc, và nặng hơn só với các hạt được phân loại thấp hơn (xem thêm Cà phê SHG).
Cà phê Kenya AB
Hạt cà phê Kenya AB là sự trộn lẫn của hạt cà phê A và B. Lớp A là những hạt có kích thước trên sàn 16 (khoảng 6,8 mm) trong khi lớp B trên sàn 15 (khoảng 6,2 mm). Mặc dù không có giá trị cao như Kenya AA, Nhưng Kenya AB cũng phổ biến và được đánh giá là cà phê cao cấp.
Các lớp khác của cà phê Kenya
- Cà phê Kenya C là những hạt cà phê dưới lớp Kenya B, được tách ra trên sàn 14/15.
- Cà phê Kenya TT là kết quả của việc phân loại theo khối lượng (hạt nhẹ hơn sẽ bị dòng không khí thổi ra) từ Kenya AB và Kenya AA.
- Hạt cà phê Kenya T bao là các hạt cà phê bị vỡ, bị hỏng, quá nhỏ hoặc các mảnh vụn tách ra từ lớp Kenya TT.
Lớp M (M’buni) bao gồm các hạt MH, ML (chiếm khoảng 7% sản lượng cà phê Kenya). Đây là những hạt cà phê rụng rãi được thu gom lại và chế biến khô, do đó chất vị thường rất khó chịu.
- MH – M’buni Heavy: Hạt M lớn
- ML – M’buni Light: Hạt M nhỏ
Cuối cùng như đã nhấn mạnh từ trước, rằng hệ thống phân loại cà phê xanh của Kenya được xem như một hướng dẫn để cho bạn biết kích cỡ hạt cà phê – Trong hầu hết trường hợp, nó sẽ không cho bạn biết chất lượng tương đối của cà phê đó so với các loại cà phê khác. Mặc dù một số lớp (như MH, ML..) cho thấy chất lượng thấp hơn rõ rệt, vì vậy tốt nhất là nên kết hợp với thang điểm Cupping để đánh giá.
Sự đảm bảo chất lượng ngoài hệ thống
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, Ngoài việc thừa hưởng chất lượng cao của cây cà phê bản địa, Kenya nổi tiếng với mạng lưới các hợp tác xã cà phê được tổ chức chặt chẽ. Hệ thống này tạo ra sự nhất quán trong hoạt động sản xuất từ trồng, thu hái, chế biến, và được đấu giá tại Sở Giao dịch Cà phê Nairobi với một mạng lưới khoảng 150.000 nông dân, phần lớn là nông hộ quy mô nhỏ. Thêm vào đó, Ủy ban cà phê quốc gia Kenya (The national Kenyan coffee board) luôn cố gắng điều phối các hoạt động thu mua để đảm bảo mỗi người dân đều được hưởng lợi từ cây cà phê nhiều nhất với các chứng nhận như: Fair trade cofee hay Organic Coffee..
Cuối cùng, sau khi được cân, đo, đong đếm… Cà phê Kenya từ bất kỳ cấp độ phân loại nào từ E đến C đều được thị trường thế giới chấp nhận như một loại cà phê chất lượng cao. Mặc dù lịch sử cà phê đã bỏ quê đất nước Kenya trong một khoảng vài thế kỉ, nhưng bù lại các loại cà phê Kenya AA hay Kenya E đả được biết đến trên nhiều châu lục như một trong những loại Specialty Coffee tốt nhất thế giới.
Nguồn tham khảo:
- www.nairobicoffeeexchange.co.ke/ Kenya Coffee Grading
- www. espressocoffeeguide.com/ KENYA COFFEE GRADING
- https://www.coffeekilimanjaro.com/ Kenyan grading system at the nairobi coffee exchange
