Giống cà phê Sarchimor là kết quả lai giữa giống Timor và giống Villa Sarchi (Coffea Arabica Var. Villa Sarchi). Do thừa hưởng ưu điểm tốt từ Timor nên giống Sarchimor có sức đề kháng mạnh mẽ với bệnh gỉ sắt, tuy nhiên không được khuyến cáo cho nông dân vì nó không ổn định từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Tổng quan về Sarchimo
Tương tự người anh em – giống Catimor (với tên T8667) có cùng giống cha là Timor Hybrid gắn liền với những ngày đầu của Liên minh Cà phê khu vực Trung Mỹ (PROMECAFE) – được thành lập năm 1978 với sự tài trợ của Văn phòng khu vực Trung Mỹ của USAID (ROCAP) và Agronomic Institute of Campinas (IAC) ở Brazil để đối phó với mối đe dọa đặt ra bởi sự xuất hiện gần đây của bệnh rỉ sắt lá cà phê trong khu vực.
Điều quan trọng cần lưu ý là, trái với niềm tin chung, giống “Sarchimor” không phải là một giống riêng biệt, khác biệt duy truyền rõ rệt. Thay vào đó, đây là một nhóm gồm nhiều giống khác nhau có nguồn gốc tương tự như: Cuscatlec, Iapar 59, Limani, Marsellesa, Obata Rojo, Parainema.
Các nhóm giống như Catimor và Sarchimor được hiểu là những giống Arabica không “thuần chủng” vì sở hữu một số đặc điểm di truyền từ một loài khác – chủ yếu là C. canephora (Robusta). Nguyên văn của thuật ngữ này là Introgressed – tức Lai cận giới hay còn được gọi là lai cận tính)
Lịch sử lai tạo Sarchimor
Từ những năm 1958 – 1959, Viện nghiên cứu cà phê của Bồ Đào Nha (CIFC), nổi tiếng với nghiên cứu về bệnh gỉ sắt trên lá cà phê, đã nhận được rất nhiều hạt giống Timor Hybrid từ đảo Timor. Timor Hybrid là cây lai tự nhiên giữa C. arabica và C. canphora (tức Robusta) xuất hiện tự nhiên trên đảo Timor vào những năm 1920. Đặc tính di truyền từ Robusta đã cho Timor Hybrid kháng bệnh gỉ sắt rất tốt.
Từ hai lô hạt giống mà CIFC nhận được, các nhà lai tạo ở Bồ Đào Nha bắt đầu làm việc để tạo ra các giống cà phê mới có khả năng kháng bệnh, đồng thời có tầm vóc nhỏ gọn để nâng cao năng suất trên cùng một diên tích canh tác. Một trong những cây Timor Hybrid trên, được gọi là HDT CIFC 832/2, được lai với giống Villa Sarchi nhỏ gọn để tạo ra giống lai H361, đây một trong những cây “Sarchimor” dầu tiên được lai tạo.
Sự phân tán nhóm giống Sarchimor
Sau một số thử nghiệm ban đầu tại IAC ở Brazil, năm 1971 CIFC gửi H361 đi thử nghiệm tại các trung tâm thí nghiệm ở một số nước, bao gồm Colombia, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Mexico, Nicaragua, Panama, Cộng hòa Dominica, Lào, Malawi, Mozambique, Sao Tome, Thái Lan và Venezuela. Để đối phó với cuộc khủng hoảng bệnh gỉ sắt trên cây cà phê.
Ở Trung Mỹ, H361 lần đầu tiên được gửi đến trạm nghiên cứu nông nghiệp nhiệt đới – (CATIE) ở Costa Rica. Các cây trồng đầu tiên này đã được chỉ định với tên gọi T5296 ( trong đó “T” đại diện cho Turrialba, trụ sở của CATIE). Công việc chọn lọc duy truyền trên T5296 được dẫn dắt bởi nhà nghiên cứu AJ Bettencourt.
Các giống con Sarchimor
Từ các thử nghiệm ban đầu ở CATIE, T5296 đã được gửi đến các chương trình nhân giống quốc gia trong khu vựcTrung Mỹ. Ở Honduras, các thế hệ T5296 được chọn lọc được biết đến với tên Parainema. Ở El Salvador các thế hệ chọn lọc duy truyền này được gọi là Cuscatleco . Ở Puerto Rico, các cây Sarchimor được gọi là Limani . Cuối cùng, quá trình lựa chọn ở Brazil đả cho ra đời giống Obata, Tupi và IAPAR 59. Ngoài ra, nhiều giống lai F1 mới hơn đã được tạo ra bằng cách lai qua T5296 với các giống cà phê bản địa của Ethiopia như Centroamericano , Milenio và Mundo Maya…
Nguồn tham khảo
- https://varieties.worldcoffeeresearch.org/
