Bình Chemex, với thiết kế only-one-shape (liền thân) đi cùng các chi tiết bằng gỗ, da và giấy.. tuy mang hơi hướng của làn sóng cà phê thứ ba nhưng đả được nhà hóa học người Đức – Peter Schlumbohm phát minh từ năm 1941. Với lối thiết kế cách tân và tối giản này, ngày nay các bình Chemex đả có mặt trong bộ sưu tập thiết kế vĩnh cửu của bảo tàng MOMA, bảo tàng Brooklyn, và nhiều viện bảo tàng danh tiếng khác.
Được phát minh bởi một nhà hóa học vào năm 1941, bình pha cà phê Chemex có hình dáng và cách sử dụng đơn giản, nhưng kỹ thuật đặc biệt của nó được thiết kế để pha một tách cà phê ngon nhất có thể – foodal.com
Khi tiến sĩ hóa học nghiên cứu quá trình chiết xuất cà phê
Bình Chemex tuy có một thiết kế “thửa riêng” gần gũi với một cái bình thủy tinh đơn giản hơn là dụng cụ pha chế cà phê. Với những ai thuộc về ngành hóa sinh và từng bước ra từ phòng thí nghiệm thì bộ dụng cụ Chemex là một hình ảnh khá quen thuộc – một bình tam giác thủy tinh thắt eo và cả giấy lọc hẳn hoi, có khác đi nữa là miếng ốp gỗ với dây da nhìn bắt mắt hơn.
Sở dĩ như thế là vì cha đẻ của bình Chemex vốn là một nhà hóa học người Đức – Ông Peter Schlumbohm. Bằng sáng chế của Schlumbohm số 2.414,901 cho thiết bị lọc (Filtering Device) đã được nộp vào ngày 13/4/1939 đánh dấu sự ra đời của một biểu tượng trong ngành cà phê. Nguyên mẫu đầu tiên phức tạp hơn nhiều so với phiên bản bình Chemex quen thuộc ngày nay.
Cần phải nói thêm trong suốt sự nghiệp của mình, ông đã phát triển hơn 300 bằng sáng chế, từ bình shakers cocktail đến xe ô tô. Triết lý thiết kế của ông là làm cho các vật dụng hàng ngày trở nên đa năng, thú vị và dễ sử dụng hơn. Có lẽ ông đã làm điều đó với các dụng cụ thí nghiệm hóa học của mình.
Bình Chemex và giấy lọc Chemex độc quyền
Khi thiết kế bình Chemex đầu tiên, Schlumbohm mong muốn không chỉ pha cà phê hoàn hảo một cách đơn giản mà còn phải rất đẹp mắt. Thêm vào đó với vai trò là một nhà hóa học, ông nghiên cứu và hiểu rõ tính chất đằng sau việc khai thác hương vị và caffein từ hạt cà phê. Chính kiến thức này đã giúp ông sáng tạo loại giấy lọc CHEMEX® dùng riêng cho những chiếc bình thủy tinh của mình. Nhìn từ khía cạnh kinh doanh đây đúng là một sáng kiến có giá trị kinh tế, khi mà người dùng phải mua thêm giấy lọc độc quyền để dùng với bình Chemex.
Tất nhiên phải có lý do để người dùng mua loại giấy lọc độc quyền của Chemex. Trước hết giấy cứng hơn để giữ nguyên hình dạng của nó mà không trượt xuống bình khi rót nước, đồng thời đủ chắc chắn để lấy ra khỏi bình pha mà không bị rách hay tan rã, lớp giấy dày này giữ lại hầu hết cặn lắng mà các bộ lọc khác bỏ sót (chẳng hạn như Frenchpress).
Tuy nhiên, lý do quan trọng nhất là do giấy lọc này dày hơn giấy lọc tiêu chuẩn cho dụng cụ cà phê nhỏ giọt khác (như V60 chẳng hạn) nên loại bỏ hầu hết các loại dầu trong cà phê, làm cho cà phê được pha với hương vị khác đi và. Ngoài ra, độ dày của giấy lọc Chemex có thể giúp loại bỏ cafestol, một hợp chất chứa cholesterol có trong dầu cà phê.
Cách sử dụng của bình Chemex và giấy lọc có tương đối đơn giản nếu không quá chú trọng kỹ thuật PourOver, các bạn có thể xem thêm để hiểu rõ.
Từ bình Chemex “bình dân” đến biểu tượng thời đại
Nguyên mẫu đầu tiên của bình Chemex được trưng bày tại Hội chợ Thế giới New York năm 1939, với tuyên bố là dụng cụ pha cafe rẻ nhất và đơn giản nhất từng được phát minh. Schlumbohm coi đây là sáng chế tạo nên sự độc lập về tài chính mà ông đã tìm kiếm kể từ khi tốt nghiệp hơn một thập kỷ trước và thực sự một nhà đầu tư đã đề nghị cung cấp đủ tiền để đưa nguyên mẫu vào sản xuất, nhưng với yêu cầu kiểm soát lợi ích trong công ty. Schlumbohm đã từ chối lời bảo trợ trên, điều đó khiến ông gặp khó khăn về tài chính. Tuy nhiên, bằng sáng chế của bình Chemex có sự hấp dẫn rất lớn, trong vòng một tuần, ông đã bán thu về một nửa số vốn 5000 USD để xin cấp phép.
Biểu tượng thiết kế thời chiến
Công ty Chemex được thành lập vào năm 1939 tại New York, Schlumbohm có mặt trong ban giám đốc. Lúc bấy giờ ông phải đối mặt với vấn đề tìm kiếm một nhà sản xuất sẵn sàng xử lý một lượng lớn đơn hàng trong môi trường ngày càng khó khăn của chiến tranh thế giới thứ II.
Tuy nhiên thuận lợi trong thời kỳ này là phong cách thiết kế Bauhaus khởi nguồn từ nước Đức đã lan rộng sang toàn thế thế giới. Sự đơn giản của thiết kế, vật liệu và các quá trình liên quan đến sản xuất của Chemex ngay lập tức đã thành công vang dội và trở thành đại diện thuần khiết chủ nghĩa nghệ thuật hiện đại – một triết lý thiết kế thuần đơn giản mà tựu chung gọi là “Chức năng định hình kiểu dáng”. Vào năm 1942 Chemex đã xuất hiện trên bìa tạp chí “Các vật dụng hữu ích trong thời chiến” của Viện Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại.
Trong hàng thập kỷ qua, Chemex không đơn thuần là một dụng cụ Pour Over nữa mà đã trở thành biểu tượng của ngành cà phê, các bình Chemex có thể được tìm thấy trong các bảo tàng danh tiếng, từ bộ sưu tập vĩnh viễn tại Bảo tàng Brooklyn, Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại New York, đến Corning Museum of Glass, MOMA… Vào năm 1956, bình cà phê Chemex đã được Viện Công nghệ Illinois chọn là một trong những sản phẩm được thiết kế tốt nhất trong thời hiện đại.
Nguồn tham khảo:
- Chemex coffee maker: www.chemexcoffeemaker.com/
- How to Make Coffee – The Science Behind the Beans – LANI KINGSTON. Published in 2015 by Abrams Image
