Cà phê Colombia đã thay đổi, từ việc trồng trọt sang lãnh đạo ngành cà phê toàn cầu và ngày càng lớn mạnh hơn chỉ trong vòng 300 năm Cà phê luôn là một phần trong mỗi câu chuyện về Colombia, sự ra đời của loại cây đặc biệt này đã định hình nên các vùng đất, dân số, nền kinh tế và văn hóa của đất nước. Tại Colombia càng ngày có càng nhiều nhà sản xuất cà phê đặc sản đời – như một thông điệp được báo trước bởi Juan Valdez nhưng vẫn là xu hướng chưa mai một trong ngành cà phê hiện đại.
Tổng quan về cà phê Colombia
Cây cà phê có mặt ở Colombia từ năm 1790, bằng chứng lâu đời nhất về sự hiện diện của cà phê ở Colombia được quy cho linh mục Jose Gumilla – trong cuốn The Orinoco Illustrated. Hoạt động sản xuất và xuất khẩu cà phê của Colombia đã bắt đầu từ thập kỷ đầu tiên của thập niên 1800, nhưng vẫn còn hạn chế cho đến thế kỷ 20. Từ năm 1927 Ngành cà phê Colombia bắt đầu chuyển mình với sự ra đời của FNC – (Liên đoàn Cà phê Colombia) và đứng thứ 3 thế giới về sản lượng cà phê cùng với Brazil, Việt Nam.
Ngày nay Colombia có khoảng 600.000 trang trại gia đinh, hầu hết chúng nhỏ hơn 5ha và tọa lạc các ngọn đồi ở độ cao 1.200 đến 2.000 mét trên mực nước biển. Năm 2015 Colombia là nước sản xuất cà phê thứ 3 thế giới, các thông tin sau đây được thống kê bởiCafeImports năm 2017:
Quy mô sản xuất:
- Dân số tham gia vào ngành cà phê: Xấp xỉ 600.000.
- Quy mô trang trại trung bình: 1 – 5 ha..
- Sản lượng xuất khẩu hàng năm: 11 – 13 triệu bao (60 kg).
Hoạt động canh tác cà phê Colombia:
- Các khu vực đang canh tác cà phê: Antioquia, Boyacá, Cauca, Casanare, Huila, Magdalena, Meta, Risaralda, Santander, Tolima, Valle…
- Giống cà phê phổ biến: Chủ yếu là giống Bourbon, Castillo, Catimor, Caturra, Colombia, Typica
- Phương pháp chế biến: Hầu hết được Chế biến ướt
Các vùng canh tác chính
Dấu mốc đầu tiên của những cây cà phê được trồng cho mục đích thương mại ở Colombia bắt đầu từ năm 1835 và đến năm 1840 ở vùng Santander. Trong cuốn Coffee and Colombia, Marco Palacios viết rằng “Cà phê đã dần thay thế một nền kinh tế nông nghiệp canh tác ca cao dựa trên các đồn điền nô lệ.
Vào năm 1870, cà phê bắt đầu được trồng ở Cundinamarca và Tolima, các khu vực ở phía tây nam của Colombia. Đây là con đường cà phê đầu tiên của một quốc gia đang cố gắng vươn lên vào giữa thế kỷ 19, và nó lý giải tại sao những cây cà phê lâu đời nhất ở Colombia nằm ở phía tây của dãy Andes Colombia.
Ngày nay, Tolima là một trong những vùng canh tác cà phê nổi tiếng nhất của Colombia đối với các khách hàng sành uống trong hai làn sóng cà phê. Mặc dù ở bên cạnh vùng cà phê Cundinamarca (nổi tiếng không kém) thì cà phê từ hai khu vực này được biết đến với sự khác biệt đáng kể về hương vị. Ngoài ra, cũng cần nhắc đến vùng cà phê tại Trung tâm Cordillera, cùng với Tolima và Cundinamarca – Ba vùng này được mệnh danh là tam giác cà phê Colombia (Colombian Coffee Triangle). Chính vùng cà phê Cordillera là nơi mà câu chuyện về Juan Valdez được dựng lần đầu tiên (xem thêm bên dưới).
Trồng và chế biến
Hầu hết cà phê ở Colombia thuộc loài Arabica, chủ yếu là giống cà phê Bourbon vàng, Bourbon hồng, Typica, Caturra.. Giống Castillo được giới thiệu sau này bởi Liên đoàn Cà phê Colombia (FNC) nhằm chống lại bệnh gỉ sắt trên cây cà phê.
Một trong những truyền thống bắt rễ sâu trong ngành cà phê Colombia là quá trình chế biến ướt (còn được gọi là Beneficio) Nhìn chung quá trình này cũng không quá khác biệt với trình tự chế biến ướt tại một số quốc gia khác. Việc thu hoạch bắt đầu vào buổi sáng, và hạt cà phê được xay xát ngay sau đó, quá trình lên men trong bể nước từ 12-18h, Khi lên men hoàn tất, cà phê được cào rữa chất nhầy và phơi khô.
Trong nhiều năm, Colombia là một trong những nước sản xuất cà phê lớn thứ 2 thế giới chỉ sau Brazil – nước sản xuất cà phê hàng đầu thế giới. Cho tới năm 2000, Colombia đã bị Việt Nam vượt qua, và sau đó bệnh rỉ sắt trên cây cà phê vào năm 2008 đã khiến họ sụt giảm vị thế đáng kể. Hiện nay, Colombia đang nằm trong top 5 sản phẩm cà phê với khoảng 10 triệu bao mỗi năm. Người dân Colombia có thói quen uống nhiều cà phê, gần 20% sản lượng hàng năm của họ.
FNC – Liên đoàn cà phê Colombia
Liên đoàn Cà phê Colombia – FNC (The National Federation of Coffee Growers) là một tổ chức phi lợi nhuận. Được thành lập năm 1927 với tư cách là một hợp tác xã kinh doanh nhằm thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu cà phê của Colombia. Hiện nay FNC đã phát triển một cơ sở hạ tầng liên kết sâu rộng nhằm thúc đẩy sự hợp tác và đi đến các thống nhất chung nhằm giải quyết lợi ích của người trồng cà phê và gia đình họ. Bằng cách này, người trồng cà phê Colombia đã đạt được sự đồng thuận cần thiết để phát triển các chương trình và hành động vì lợi ích của chính họ.
Năm 1927, những người trồng cà phê Colombia đã tự tập họp ra một tổ chức đại diện cho cả quốc gia (và quốc tế) bảo vệ quyền lợi của họ và tìm cách cải thiện chất lượng cuộc sống. Kể từ khi Liên đoàn người trồng cà phê Colombia (FNC) ra đời, nó có lẽ đã trở thành tổ chức phi chính phủ nông thôn lớn nhất thế giới. Đây là một tổ chức phi lợi nhuận và không liên kết với bất kỳ đảng chính trị nào – Theo ngoadvisor
Vai trò của FNC
Thứ nhất, quan trọng hơn cả là FNC sẽ đảm bảo một mức giá có lợi cho người trồng cà phê Colombia thông qua việc xâm nhập vào thị trường, tìm kiếm thị trường tiềm năng, bảo hộ nguồn gốc cho cà phê Colombia (chứng nhận rằng đây là cà phê Colombia 100%). Qua đó FNC trở thành một chỗ dựa vững chắc cho người trồng cà phê Colombia trước các biến động của thị trường quốc tế, đảm bảo lợi nhuận cho nông dân.
Thứ hai, thông qua bộ phận nghiên cứu kỹ thuật FNC sẽ hỗ trợ người trồng cà phê Colombia về nghiên cứu và phát triển để tối ưu hóa chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng cà phê thông qua hoạt động khuyến nông như quản lý đất, kỹ thuật chế biến, lựa chọn giống, ngăn ngừa và điều trị bệnh trên cây cà phê.., và các khía cạnh nông nghiệp khác để canh tác cà phê có hiệu quả.
Hiệu ứng Juan Valdez & Ngành cà phê đặc sản
Để phân biệt “Cà phê Colombia 100%” với cà phê đã được trộn với từ các nước khác, năm 1981 FNC đã xây dựng khái niệm thương hiệu về Juan Valdez. Hình ảnh một nông dân ở vùng nông thôn đi cùng một con lừa tải cà phê trên lưng xuất hiện lần đầu tiên trên TV vào năm 1983.
Juan Valdez chỉ là một nhân vật hư cấu vào những năm 50, khi làn sóng cà phê thứ hai đang thịnh hành. Song, những gì mà Juan Valdez truyền bá đã hiện thực hóa từng yếu tố một trong ngành cà phê đặc sản – Đó là sự tập trung tiềm năng chất lượng vào nguồn gốc, tác động của phương thức sản xuất trong chuỗi hành trình từ hạt đến cốc. Hơn nữa, Juan Valdez đã gieo hạt giống cho ý tưởng rằng “cà phê” không chỉ có “hương vị như cà phê” – Mà thực tế, đó là một loại trái cây và rằng mỗi giống loài cà phê được canh tác tại những vùng khác nhau thực sự có hương vị khác nhau.
Đến cuối những năm 1970, ngành cà phê toàn cầu đã chú ý đến điều này. Colombia đã trở thành một nhà lãnh đạo trong tiếp thị và truyền giáo về cà phê trên trường quốc tế – Chỉ 230 năm sau khi vụ mùa đầu tiên xuất hiện ở quốc gia Nam Mỹ này.
Colombia là một bài học thực tiễn cho nhiều quốc gia sản xuất cà phê trên thế giới. Điều kiện tự nhiên kết hợp với vị trí địa lí, thích hợp cho sự sinh trưởng của cây cà phê chè (hầu hết sản phẩm được chế biến ướt nên có giá trị cao trên thị trường). Cùng sự phối hợp chặt chẽ của FNC đã giúp đất nước tạo dựng hình ảnh cây cà phê Colombia trên trường quốc tế cùng những hỗ trợ thiết thực cho người trồng cà phê.
Nguồn tham khảo:
- Cafeimports – https://www.cafeimports.com
- www.cafedecolombia.com / Federación Nacional de Cafeteros de Colombia 2010
- www.perfectdailygrind.com/ Exploring Origins: Colombia’s Changing Coffee Industry
