Phân loại nổi (flotation) là một giai đoạn quan trọng trong quy trình sơ chế ướt, nhằm đảm bảo chỉ những quả cà phê chín tiến vào giai đoạn tiếp theo. Điều này đặc biệt cần thiết vì không phải tất cả các loại máy tách vỏ đều có thể xử lý quả cà phê xanh hoặc các tạp chất vô cơ như đá sỏi. Trong khi đá có kích thước lớn hơn hoặc nhỏ hơn quả cà phê có thể được loại bỏ qua sàng lọc, những viên đá có kích thước tương đương với quả chỉ có thể được loại bỏ bằng phương pháp phân loại nổi. Đây là kỹ thuật được áp dụng phổ biến, kể cả bởi các nhà sản xuất cà phê đặc sản hàng đầu, mặc dù trong một số trường hợp, quá trình này có thể được lược bỏ nếu nguồn nguyên liệu không có quả chín quá mức.
Hệ thống phân loại nổi có nhiều hình thức khác nhau, từ những thiết bị đơn giản như xô nhựa đến các máy tách chuyên dụng phức tạp và đắt tiền. Có bốn cách chính để thực hiện: bể nước tĩnh, bể siphon, máng có bẫy tạp chất, và máy rửa-tách cơ học. Mỗi phương pháp đều có những đặc điểm và ứng dụng riêng, tùy thuộc vào quy mô sản xuất và điều kiện của từng nhà sản xuất.
Bể nước tĩnh
Là một hệ thống đơn giản nhất, thường được sử dụng bởi các nhà sản xuất nhỏ lẻ nhờ chi phí thiết lập gần như bằng không. Trong hệ thống này, quả cà phê được đổ vào các bể chứa nước tĩnh, nơi các quả nổi như chín quá, khô hoặc các tạp chất nhẹ như lá và cành sẽ nổi lên mặt nước và được loại bỏ. Quả chìm bao gồm cả quả chín và xanh sẽ lắng xuống đáy bể và được chuyển sang giai đoạn tách vỏ. Phương pháp này yêu cầu nhiều lao động thủ công nên ít phổ biến ở các nhà máy lớn, nhưng lại rất hiệu quả ở những khu vực như Colombia, nơi địa hình dốc và không thể sử dụng máy thu hoạch cơ giới.
Bể siphon
Một phương pháp phân loại phổ biến hơn, là một hệ thống rửa sử dụng nước với cấu trúc bể hình chữ V làm bằng bê tông hoặc gốm. Quả cà phê được đưa vào bể, nơi các tạp chất như đá nặng lắng xuống đáy, trong khi quả chín quá, khô và các vật liệu nhẹ khác nổi lên bề mặt và được loại bỏ qua một cửa bên. Quả chìm, bao gồm quả chín và xanh, được hút ra từ khu vực gần đáy bể, phía trên lớp đá để đảm bảo không bị lẫn tạp chất nặng. Dù phương pháp này không thể tách riêng quả chín và quả xanh do mật độ tương đồng, nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả cao trong việc loại bỏ tạp chất và chuẩn bị nguyên liệu cho giai đoạn tách vỏ.
Cuối cùng, các máy rửa-tách cơ học là giải pháp hiện đại và hiệu quả nhất trong phân loại nổi. Những máy này không chỉ loại bỏ tạp chất và quả nổi mà còn rửa sạch vỏ quả, chuẩn bị nguyên liệu cho các công đoạn tiếp theo. Ví dụ, các máy rửa-phân loại như từ Brazil được đặt ngay sau bể tiếp nhận trong dây chuyền chế biến để xử lý nhanh và hiệu quả. Máy không yêu cầu đào bể hoặc xây dựng phức tạp như bể siphon, đồng thời có khả năng tách quả nổi, quả chìm, đá và các vật liệu nhẹ một cách chính xác.
Nhìn chung, phân loại nổi là bước đầu tiên quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và tính đồng nhất của sản phẩm cà phê. Dù sử dụng phương pháp đơn giản hay công nghệ hiện đại, mục tiêu cuối cùng là loại bỏ các yếu tố không mong muốn, giữ lại những quả chín để tạo nên ly cà phê hoàn hảo.
